Żelazo - Działanie, Dawkowanie, Występowanie, Niedobór, Nadmiar
Żelazo występuje w hemoglobinie (krwinki czerwone), mioglobinie, szpiku kostnym, enzymach oraz ferrytynie. Zapotrzebowanie na pierwiastek zróżnicowane jest ze względu na płeć, wiek oraz stan organizmu. W okresie ciąży, jak i karmienia piersią, kobiety powinny spożywać więcej produktów bogatych w minerał.
Nasz organizm nie ma zdolności samoistnego wytwarzania żelaza. Dlatego też należy dbać o jego odpowiedni poziom, spożywając pokarmy bogate w ten pierwiastek. Należy pamiętać, że jest on słabo przyswajalny. Niedobór, jak i nadmiar minerału są niebezpieczne dla organizmu i drastycznie wpływają na jego funkcjonowanie.
Żelazo - Działanie
Żelazo odgrywa wiele funkcji w naszym organizmie. Umożliwia transport tlenu z płuc do komórek oraz przekazuje go tkankom. Uczestniczy w procesie powstawania krwinek czerwonych. Pomaga usunąć szkodliwe substancje z wątroby.
Żelazo pozwala na ochronę organizmu przed różnymi infekcjami – zbawiennie wpływa na układ odpornościowy. Jest idealnym sprzymierzeńcem w walce z procesami starzenia się skóry. Dzięki właściwościom przeciwutleniającym eliminuje wolne rodniki. W układzie nerwowym opowiada za utrzymywanie funkcji fizycznych oraz intelektualnych, dbając o jego prawidłową pracę.
Czy wiesz że…
O nadmiarze żelaza w organizmie świadczy m.in. znacznie podwyższona ferrytyna oraz transferryna w krwi (SF > 300 μg/l) – (TS > 60 %), a także stężenie wolnego żelaza (SI > 1800 μg/l). Mając to na uwadze, przed podjęciem jakiejkolwiek suplementacji, należy zbadać powyższe wskaźniki w laboratorium diagnostycznym.
Niedobór Żelaza
Wynika z niskiej przyswajalności pierwiastka w pożywieniu, bądź ze względu na zaburzenia procesów wchłaniania. Niedobór powoduje anemię (niedokrwistość). Na obniżony poziom żelaza szczególnie narażone są dzieci w okresie dojrzewania, kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz te, które borykają się z silnymi krwawieniami podczas miesiączki. Ponadto, problemy z przyswajaniem minerału mogą mieć również osoby, które cierpią na problemy przewodu pokarmowego (ze względu na towarzyszące im krwawienia oraz biegunki).
Wegetarianie są szczególnie narażeni na niedobór pierwiastka, który wchłania się znacznie słabiej z pożywienia pochodzenia roślinnego. W diecie eliminującej mięso należy szczególnie zadbać o spożywanie roślin strączkowych (m.in. soję, soczewicę). Nie mniej jednak nie tylko osoby niejedzące mięsa powinny zwrócić uwagę na spożywanie posiłków bogatych w żelazo.
Niedobór żelaza powinien zostać uzupełniony dietą bogatą w ten minerał. Jeżeli okaże się to niewystarczające, wówczas lekarz może zlecić suplementację. Zazwyczaj poprzedzone jest to szeregiem różnych badań w celu zbadania przyczyny problemu. Żelazo w postaci tabletek powinno być łatwo przyswajalne. Leki oraz suplementy dostępne są bez recepty, nie mniej jednak bezwzględnie należy skonsultować się z lekarzem przed ich użyciem.
Główne objawy niedoboru żelaza:
- nieustanne zmęczenie oraz senność
- uczucie wyczerpania oraz lękliwość
- rozdrażnienie
- palpitacje serca
- szum w uszach
- ból głowy
- obniżenie koncentracji
- zajady
- blada skóra
- łamliwe paznokcie
- wypadanie włosów
Nadmiar Żelaza
Występuje znacznie rzadziej, a niżeli niedobór. Przekroczenie zalecanego poziomu jest niebezpieczniejsze od niedoboru pierwiastka. Jeżeli już występuje nadmiar, to zwyczajowo wiąże się to z przebytą chorobą. Może wystąpić w przypadku wielokrotnego przetaczania krwi, bądź przy hemochromatozie. Co więcej, osoby zażywające żelazo pod postacią leków, czy suplementów mogą właśnie doprowadzić do jego przedawkowania.
Nadmiar żelaza doprowadza do chorób serca, a nawet przyczynia się do powstawania nowotworów. Wywołuje zaburzenia hormonalne, zmiany nastroju oraz depresję. Może powodować bóle w stawach oraz osteoporozę. Pierwiastek odkłada się m.in. w wątrobie oraz trzustce, powodując liczne zatrucia.
Główne objawy nadmiaru żelaza:
- wzdęcia lub zaparcia
- marskość wątroby
- zaburzenia miesiączkowania u kobiet
- zaburzenia hormonalne
Żelazo - Występowanie i źródła w pożywieniu
Żelazo występuje w pożywieniu hemowym (pochodzenia zwierzęcego) oraz niehemowym (pochodzenia roślinnego). Co ważne, w celu prawidłowego przyswajania, żelazo powinno być spożywane w towarzystwie witaminy C (m.in. papryka czerwona, owoce cytrusowe, natka pietruszki). Z kolei wapń i kwas fitynowy (m.in. kawa, herbata, czekolada) powodują mniejszą zdolność wchłaniania żelaza.
Główne źródła żelaza:
- mięso czerwone (chude)
- drób
- wątróbka wieprzowa
- orzechy
- pestki dyni
- otręby pszenne
- daktyle
- rośliny strączkowe
- żółtka z jajek
- botwinka
- buraki
- śliwki
Żelazo - Dawkowanie
Warto wiedzieć, że nasz organizm potrafi sam regulować poziom żelaza, w zależności od jego zapasów w ustroju. W czasie niedoboru żelaza, nasz organizm potrafi znacznie zwiększyć jego przyswajanie, natomiast w momencie jego nadmiaru ogranicza jego wchłanianie.
Żelazo - Produkty
Żelazo wchłania się w dwunastnicy i jelicie cienkim w postaci Fe2+. Po wchłonięciu wiązane jest przez apoferrytynę w błonie śluzowej przewodu pokarmowego. Powstaje ferrytyna, a żelazo znajduje się wtedy na III stopniu utlenienia. We krwi transportowane jest przez transferrynę. Magazynowane jest w wątrobie również w postaci ferrytyny.
– Wikipedia
